FEUDALISMOAREN GOREN UNEA
XI.mendearen hasieratik Bizantziar Inperioak gainbehera geldoa baina jarraituta izan zuen,batez ere turkiarren presioaren ondorioz.
Europako mendebaldean,814.urtean Karlomagno hil eta gero,inperioaren kontrola bere seme Luis Erruikorraren esku geratu zen.Agintean izan zen bitartean jasotako oinordetza osorik mantendu zuen.Hura hil eta hiru urte geroago, bere hiru semeek tronua eskuratu nahi zuten eta,horregatik,Verdungo Ituna (843) sinatu zuten; itun horrek inperioa hiru zatitan banatu zuen.
Verdungo Itunak bi estatu handien sorrera bultzatu zuen,Frantziarena eta Alemaniarena hain zuzen,baina garai hartako segurtasun faltaren ondorioz (bikingoek,magiarrek,sarrazenoek eta beste talde batzuek egindako erasoek egindakoa), botere zentralizatua desagertu egin zen.Erresuma feudalen garaia hasi eta,erregea,bere agintea ezartzen saiatzen zen beste noble bat baino ez zen (eta batzuetan nobleek baino jabetza gutxiago zituen.)
XI.mendearen hasieratik Bizantziar Inperioak gainbehera geldoa baina jarraituta izan zuen,batez ere turkiarren presioaren ondorioz.
Europako mendebaldean,814.urtean Karlomagno hil eta gero,inperioaren kontrola bere seme Luis Erruikorraren esku geratu zen.Agintean izan zen bitartean jasotako oinordetza osorik mantendu zuen.Hura hil eta hiru urte geroago, bere hiru semeek tronua eskuratu nahi zuten eta,horregatik,Verdungo Ituna (843) sinatu zuten; itun horrek inperioa hiru zatitan banatu zuen.
Verdungo Itunak bi estatu handien sorrera bultzatu zuen,Frantziarena eta Alemaniarena hain zuzen,baina garai hartako segurtasun faltaren ondorioz (bikingoek,magiarrek,sarrazenoek eta beste talde batzuek egindako erasoek egindakoa), botere zentralizatua desagertu egin zen.Erresuma feudalen garaia hasi eta,erregea,bere agintea ezartzen saiatzen zen beste noble bat baino ez zen (eta batzuetan nobleek baino jabetza gutxiago zituen.)
FEUDALISMOA
“Erdi Aro” terminoarekin gertatzen den bezala,feudalismoa oso ospe ona izan ez zuen beste kontzeptu historiko bat da.
Gaur egun XI.mendetik XV.era bitarteko Erdi Aroko gizarte-erregimena adierazteko feudalismo hitza erabiltzen dugu.Sistema horren alderdi askok XVIII.menderaino iraudu zuten,Frantziako Iraultzako ideiak Europa osora hedatu ziren.
Feudalismoan nekazarien etekinen (soberakinak) zati baten konfiskazioan oinarritutako gizarte-erregimena zen.Jaun feudalak lur gehienen jabeak ziren.Oro har,nekazariek jaunek lagatako lurrak lantzen zituzten eta zentzuak edo zergak ordaindu behar zizkioten.
Menpetasun-sistema baten (basailutza) eta sarien sistema baten bidez (feudoa),soberakin hori agintea zuten taldeen artean banatzen zen.Talde boteretsuen kideen artean menpetasunezko loturak ezartzen ziren.Jaunak basailuari feudoa lagatzen zion eta horrek laguntza militarra eskaini behar zion jaunari.Guztiak,erregea izan ezik,jaunak eta basailuak ziren aldi berean.
Feudoak,lurraren jabetzaz gain,lurralde horretako biztanleei errenta kobratzeko eskubidea barne hartzen zuten:juztisia-eskubideak edo bide-sariak,errotak erabiltzeko tasak burdinak erauzteko eskubideak etab.Batzuetan feudoak soldata bat edo urteko errentak batzuk baino ez zituen barne hartzen,lurrik gabe.
Lehengoak nobleziako kideen arteko mandetasun-harremanak barne hartzen zituen.
Basailutza-kontratua jaunaren gorteak egindako ekintza baten bidez ezartzen zen.Basailutza-zeremoniak hiru erritu nagusi zituen:omenaldia,leialtasun-agindua eta inbestidura:
-Omenaldia: Basailu izango zenak,belauniko eta eskuek jaunaren eskuen artean jarrita,bere jaunaren basailu izendatzen zuen bere burua.
-Leialtasun-agindua: basailuak jaunari leialtasuna agintzen zion ebanjelioen aurrean eta,beharrezkoa zenean,laguntza militarra emango ziola agintzen zion.
-Inbestidura: Lore bat,eraztun bat edo lur eskutada bat emanez,jaunak feudo bat lagatzen zion basailu nobleari.Beraz,noble hori hiltzen bazen edo agindutako betetzen zuen,baina,azkenean,feudo horiek aiteengandik semeengana igarotzen ziren.(Eder,Iker,Beñat eta Julen).
“Erdi Aro” terminoarekin gertatzen den bezala,feudalismoa oso ospe ona izan ez zuen beste kontzeptu historiko bat da.
Gaur egun XI.mendetik XV.era bitarteko Erdi Aroko gizarte-erregimena adierazteko feudalismo hitza erabiltzen dugu.Sistema horren alderdi askok XVIII.menderaino iraudu zuten,Frantziako Iraultzako ideiak Europa osora hedatu ziren.
Feudalismoan nekazarien etekinen (soberakinak) zati baten konfiskazioan oinarritutako gizarte-erregimena zen.Jaun feudalak lur gehienen jabeak ziren.Oro har,nekazariek jaunek lagatako lurrak lantzen zituzten eta zentzuak edo zergak ordaindu behar zizkioten.
Menpetasun-sistema baten (basailutza) eta sarien sistema baten bidez (feudoa),soberakin hori agintea zuten taldeen artean banatzen zen.Talde boteretsuen kideen artean menpetasunezko loturak ezartzen ziren.Jaunak basailuari feudoa lagatzen zion eta horrek laguntza militarra eskaini behar zion jaunari.Guztiak,erregea izan ezik,jaunak eta basailuak ziren aldi berean.
Feudoak,lurraren jabetzaz gain,lurralde horretako biztanleei errenta kobratzeko eskubidea barne hartzen zuten:juztisia-eskubideak edo bide-sariak,errotak erabiltzeko tasak burdinak erauzteko eskubideak etab.Batzuetan feudoak soldata bat edo urteko errentak batzuk baino ez zituen barne hartzen,lurrik gabe.
Lehengoak nobleziako kideen arteko mandetasun-harremanak barne hartzen zituen.
Basailutza-kontratua jaunaren gorteak egindako ekintza baten bidez ezartzen zen.Basailutza-zeremoniak hiru erritu nagusi zituen:omenaldia,leialtasun-agindua eta inbestidura:
-Omenaldia: Basailu izango zenak,belauniko eta eskuek jaunaren eskuen artean jarrita,bere jaunaren basailu izendatzen zuen bere burua.
-Leialtasun-agindua: basailuak jaunari leialtasuna agintzen zion ebanjelioen aurrean eta,beharrezkoa zenean,laguntza militarra emango ziola agintzen zion.
-Inbestidura: Lore bat,eraztun bat edo lur eskutada bat emanez,jaunak feudo bat lagatzen zion basailu nobleari.Beraz,noble hori hiltzen bazen edo agindutako betetzen zuen,baina,azkenean,feudo horiek aiteengandik semeengana igarotzen ziren.(Eder,Iker,Beñat eta Julen).
No hay comentarios:
Publicar un comentario